نماز عید فطر

در نخستین روز ماه شوّال ، که عید فطر است ، پس از یک ماه عبادت و روزه ، به شکرانه این توفیق نماز باید خواند. این نماز، در زمان حضورامام علیه السلام واجب است وباید به جماعت خوانده شود ولى در زمان ما مستحبّ است .وقت آن ، از اوّل آفتاب روز عید، تا ظهر است ولى بهتر است که در آغاز روز، پس از بلند شدن آفتاب بخوانند.

در رکعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره ، باید پنج تکبیر گفت و پس از هر تکبیر، قنوت گرفت . در قنوت ، هر دعایى مى توان خواند، ولى بهتر، دعاى اللهم اهل الکبریاء والعظمه ... است . در رکعت دوّم چهار تکبیر است ، که پس از هر تکبیر، قنوت لازم است .نماز عید فطر، با معنویت خاصّى که دارد، دل ها را متوجّه خدا مى کند، حالت توبه و استغفار در دل ها ایجاد مى سازد و مستحب است که انسان ، پیش ‍از نماز عید، غسل کند، دعاهاى خاصّى را بخواند، و در فضاى باز و در زیر آسمان به نماز بایستد.

امام رضا علیه السلام مى فرماید: انّما جُعِلَ یَوْمُ الفِطْر العیدُ، لِیکُونَ لِلمُسلِمینَ مُجْتمعاً یَجْتَمِعُونَ فیه و یَبْرُزُونَ لِلّهِ عزّوجلّ فَیُمجّدونَهُ عَلى ما مَنَّ عَلیهم ، فَیَکُونُ یَومَ عیدٍ و یَومَ اجتماعٍ وَ یَوْمَ زکاه وَ یَوْمَ رَغْبه و یَوْمَ تَضَرُّعٍ[1]خداوند، روز فطر را بدین سبب عید قرار داد، تا مسلمانان ، مجمعى داشته باشند که در آنروز، جمع شوند و در برابر خداوند، بخاطر منّت ها و نعمت هایش ، به تمجید و تعظیم بپردازند، پس آنروز، روز عید و تجمّع و زکات و رغبت و نیایش است .

در این حدیث شریف ، فلسفه این نماز و عید را در محورهاى زیر، بیان کرده است :

1- اجتماع و گردهمایى

2- زکات و رسیدگى به فقرا

3- رغبت و گرایش به خدا

4- تضرّع و نالیدن به درگاه پروردگار

و اینها، هم ناظر به بعد معنوى و عرفانى این نماز و مراسم عبادى است ، هم توجّه به آثار اجتماعى و فوائدى دارد که به مردم مى رسد و مردم با پرداختِ زکات فطره بینوایان مستمند را به نوایى مى رسانند و به یک لحاظ، از نظر تأمین معاش محرومان ، عید فطر، عید فقرا محسوب مى شود.اضافه بر آثار اجتماعى و سیاسى که این اجتماع عظیم سالانه دارد و نشان شوکت و قدرت امّت اسلامى است .[2]

جایزه الهى

عمده ترین چیزى که در این نماز، از خدا خواسته مى شود، آمرزش و مغفرت الهى و مبارک ساختن این عید، با قبولى طاعات است و این ، بهترین جایزه اى است که خداوند به نمازگزاران روزه دار، عطا مى کند.امام باقر علیه السلام مى فرماید: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هرگاه روز اوّل ماه شوال (عید فطر) فرا مى رسد، یک منادى از سوى خداوند ندا مى دهد:ایُّها المُؤمنونَ! اُغْدُوا اِلى جَوائِزِکم !بشتابید به سوى جایزه هایتان .آنگاه ، امام باقر علیه السلام رو به جابر کرده ، فرمود: اى جابر! جوایز خدا، مثل جایزه هاى این پادشاهان نیست !... امروز، روز جایزه هاست ![3]

عید فطر، صحنه اى از قیامت

از آثار تربیتى و سازنده نماز عید فطر، آنست که در آن اجتماع دعایى و حضور نیازمندانه ، در مصلاى بى سقف ، انسان به یاد خدا و قیامت و نیازمندى خویش به رحمت الهى مى افتد و صحنه قیامت در نظرها مجسّم مى شود. یادآورى قیامت در آنروز، سفارش امیرالمؤ منین علیه السلام است.در روایت است که على علیه السلام در یک روز فطرى در خطبه اى که خواند، خطاب به مردم فرمود:

اى مردم ! این روز شما، روزى است که نیکان ، پاداش مى گیرند. در این روز، بدکاران ، زیان مى کنند. این روز، شبیه ترین روز به قیامت شماست . با بیرون آمدنتان از خانه ها به مصلا، بیرون آمدنتان از قبرها را به یاد آورید. با توقف خود در مصلا و انتظار نماز، توقّف در حضور خدا را در قیامت به خاطر آورید. و با بازگشت خود به خانه ها، بازگشتتان را به خانه هاى خود در بهشت یا جهنم به یاد آورید.[4]

امام مجتبى علیه السلام روز عید فطر، به عدهّاى برخورد که به خنده و بازى مشغول بودند، به همراهان خویش فرمود: خداوند، رمضان را، میدانى براى مسابقه و دستیابى به رحمت و رضوان خویش قرار داده بود، که عدّه اى پیش تاخته و بردند، عدّه اى هم عقب مانده و باختند. شگفت از آنکه در این روز پاداش ، به خنده و بازى مشغول است ...[5]

 [1] . وسائل الشیعه ، ج 5، ص 141، من لایحضر، ج 1، ص 522.

[2] . نماز عیدى که امام رضا علیه السلام مى خواست بخواند و مأمون ، ترسید و جلوگیرى کرد و نماز عیدى که در اولین راهپیمائى انقلاب ، در قیطریه تهران برگزار شد و شهید مفتح ، امت ما را به حرکتى عظیم ، بسیج کرد، نشان بعد اجتماعى و سیاسى این تجمّع با شکوه است .

[3] . وسائل الشیعه ، ج 5، ص 140، من لایحضر، ج 1، ص 511.

[4] . وسائل الشیعه ، ج 5، ص 141.

[5] . من لا یحضر، ج 1، ص 511.