6 . ذکر سُبْحانَ اللّه

این ذکر مقدّس و پرمعنی که در تمام عبادت‏ها، نیایش‏ها، سجده‏ها و رکوع‏ها به چشم 

می‏خورد و به کار می‏رود، حقیقتی را در بردارد که ریشه در همه عقاید و تفکرات صحیح 

اسلامی دوانده است و زیر بنای ارتباط انسان با خدا و صفات کمال اوست.

توحید، بر اساس تسبیح خدا و منزّه دانستن او از شریک و شبیه است.

عدل بر مبنای تسبیح ومنزّه دانستن خدا از ستم و تبعیض و حق‏کشی است.

نبوّت و امامت نیز بر تسبیح استوار است. منزّه دانستن خداوند از اینکه بندگانش را 

بی حجت و راهنما رها کند و پیک‏هایی برای ابلاغ راه هدایت نفرستد.

معاد نیز بر این پایه است. منزّه دانستن خداوند از اینکه پاداش نیکی‏ها و کیفر بدی‏ها 

را به نحو کامل ندهد و زندگی بشر و آن همه مجاهدات رسولان الهی به بیهودگی و بی 

ثمری بیانجامد، چرا که زندگی بی معاد پوچ است و بی هدف. سبحان اللّه، که خدا کار بی 

هدف کند و فلسفه وجودی انسان را به محدوده موقّت دنیا محدود سازد!

عشق به خدا نیز با پایه تسبیح است. تا او را از هر عیب و نقصی دور و پاک ندانیم، 

چگونه می‏توانیم دل را خانه محبّت او سازیم؟

رضای انسان هم بر اساس تسبیح است. کسی می‏تواند از خدا راضی باشد که کارهای او را 

حکیمانه بداند و بر امر و دین او خورده نگیرد و آن را عیبناک نداند.

طاعت و بندگی نیز بر این پایه استوار است. خضوع و خشوع، در برابر معبودی رواست که 

کمال و علم و قدرت و جاودانگی داشته باشد و این همه در مفهوم تسبیح نهفته است.

توکّل و تقوا هم بر تسبیح خدا مبتنی است. تا خدا را تکیه گاهی مطمئن و مدبّری حکیم 

و آفریدگاری توانا که قدرت مطلقه هستی به دست اوست ندانیم، چگونه می‏توانیم بر او 

توکّل کنیم و از او و حساب و عِقابش پروا داشته باشیم؟! تقوا هم وقتی است که انسان، 

خدا را منزّه از غفلت و جهل و بی خبری و خواب بداند.

روح تعبّد و مغز عبادت، همان تسبیح است.

در میان فرمان‏های عبادی که خدا به پیامبر عزیزش داده، بیش از همه، دستور به تسبیح 

است. شانزده‏مرتبه فرمانِ «سَبِّح» از سوی خدا، خطاب به پیامبر به اینکه: خدا را 

تسبیح بگوی، پیش از طلوع خورشید و قبل از غروب آن، در ساعات شب و اوقاتِ روز، در 

صبح و شام، و آنگاه که بر می‏خیزی ... (110) 

از امام سجاد علیه السلام نقل شده است که: هرگاه بنده‏ای بگوید «سبحان اللّه»، همه 

فرشتگان بر او درود می‏فرستند. (111) 

چه معامله پر برکتی! بی جهت نیست که اولیای خدا، همواره ذکر بر لب دارند و عشق در 

دل، و زبان‏شان به نام و یاد خدای محبوب زمزمه‏گر است.

ما نیز همصدا با همه کاینات و فرشتگان، با توجّه و از اعماق جان، عاشقانه و عارفانه 

می‏گوییم: ... «سبحان اللّه»!