تقوا، اساس مسجد

والذین اتخذوا مسجدا ضرارا و کفرا و تفریقا بین المؤ منین و ارصادا لمن حارب الله و رسوله من قبل و لیحلفن ان اءردنا الا الحسنى و الله یشهد انهم لکاذبون # لا تقم فیه اءبدا لمسجد اءسس على التقوى من اءول یوم اءحق اءن تقوم فیه فیه رجال یحبون اءن یتطهروا و الله یحب المطهرین . (1)
منافقان کسانى هستند که مسجدى ساختند به قصد زیان رساندن بر پیامبر و مؤ منان و تقویت کفر و ایجاد جدایى میان مؤ منان و کمین گاه براى کسانى که با خدا و پیامبرش از پیش مبارزه کرده بودند. آنان سوگند یاد مى کنند که نظرى جز نیکى نداشته ایم ، اما خداوند گواهى مى دهد که آنان دروغ مى گویند، هرگز در آن به نماز نایستاد، آن مسجدى که از روز نخست بر اساس تقوا بنا شده شایسته تر است که در آن به نماز قیام کنى ؛ در این مسجد، مردانى هستند که دوست دارند پاک و منزه باشند و خداوند پاکیزگان را دوست دارد.

این آیات در شاءن گروهى از منافقان است که با توطئه هاى ابو عامر مسیحى و براى تحقق بخشیدن به اهداف شوم و نقشه هاى شیطانى خود، به ساختن مسجدى در مدینه اقدام کردند که بعدا به نام مسجد ضرار معروف شد؛ ماجرا از این قرار است که به هنگام ظهور قدرتمند اسلام در مدینه ، ابو عامر به شدت ناراحت شد، وى براى مبارزه با اسلام با منافقان اوس و خزرج همکارى صمیمانه اى آغاز کرد. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله هنگامى که از نقشه ها و اهداف وى آگاه شد، در صدد تعقیب وى بر آمد، ابو عامر از مدینه گریخت و به مکه آمد و از آنجا به طائف و سرانجام به شام رفت و در آنجا رهبرى منافقان مدینه را بر عهده گرفت ؛ او در نامه اى به منافقان مدینه نوشت که لشکرى از سپاهیان رم به کمکشان خواهد آمد تا محمد صلى الله علیه و آله و یارانش را از مدینه خارج سازند.

همچنین از آنان خواست براى خود مسجدى نزدیک مسجد قبا بسازند و در موقع نماز، آنجا گرد آیند و زیر نقاب مسجد، برنامه هاى خود را عملى کنند.

هنگامى که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله عازم غزوه تبوک بود، گروهى از این منافقان به نزد آن حضرت آمدند و به بهانه اینکه افراد ناتوان و بیمار و پیرمردان از کار افتاده نمى توانند در شب هاى بارانى و سرد زمستانى به مسجد قبا بیایند، از پیامبر صلى الله علیه و آله خواستند تا اجازه دهد که مسجدى در میان قبیله خود (بنى سالم ) بسازند؛ پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود:
اکنون آماده نبردم و اگر به خواست خداوند متعال بازگشتم ، پیش شما خواهم آمد و با شما در آن نماز خواهم گذارد.

منافقان در غیاب پیامبر صلى الله علیه و آله ساختمان مسجد را به پایان رساندند، پس از جنگ تبوک ، نزد حضرت صلى الله علیه و آله آمدند و گفتند: دوست داریم که پیش ما بیایند و با ما در آن مسجد نماز گذارید؛ حضرت فرمود: لباس مرا بیاورید تا بپوشم و با آنان بروم .

در این هنگام آیات فوق نازل شد و پرده از نقشه پلید آنان برداشت ؛ بى درنگ پیامبر صلى الله علیه و آله گروهى از اصحاب را خواندند و به آنان دستور دادند که مسجد را آتش بزنند و بقایاى آن را ویران کنند و به جاى آن براى مدتى محل زباله شد. (2)

همان گونه که از این آیات بر مى آید، بنیانگذاران این مسجد در زیر نقاب این نام مقدس ، اهداف شومى را دنبال مى کردند. بر این اساس ، خداوند به پیامبرش دستور مى دهد که در چنین مسجدى که براى زیان رساندن به مسلمانان و گستردن کفر و الحاد در جامعه اسلامى بنا شده است هرگز قیام به عبادت نکند و به جاى آن شایسته است پیامبر صلى الله علیه و آله در مسجدى به نماز ایستد که اساس تقوا و هدفى الهى بنیاد شده است . به اعتقاد مفسران و تاءیید روایات معصومان علیهم السلام ، مراد از این مسجد، همان مسجد قبا است که در مقایسه با مسجد ضرار آمده است .(3)

هر چند بنابر روایات که از رسول اکرم صلى الله علیه و آله نقل شده است (4) ، این احتمال نیز وجود دارد که مراد، مسجد رسول اکرم صلى الله علیه و آله باشد؛ اما با توجه به تعبیر اول یوم در این آیه شریفه و با توجه به اینکه مسجد قبا نخستین مسجدى بود که پس از هجرت نبوى ساخته شد، احتمال اول ، مناسبتر به نظر مى رسد. سپس قرآن به ویژگى دیگر این مسجد اشاره کرد، فرموده است :
(فیه رجال یحبون ان یتطهروا...).

در اینکه مراد از طهارت در این آیه ، پاکیزگى صورى و اجتناب از پلیدى هاى ظاهرى است یا پاک شدن از گناهان و طهارت معنوى ، در میان مفسران اختلاف است . (5) پاره اى از روایات طهارت ظاهرى را تاءیید مى کند (6) . البته این روایات دلیل بر منحصر بودن مفهوم آیه به این مصداق نیست ، یعنى ممکن است منظور از طهارت در اینجا هر گونه پاکیزگى از صورى و معنوى باشد.

در هر صورت ، از این بحث چنین بر مى آید: مسجد که کانون ایمان و تقوا و محیط پاکى و قداست و مرکز تبلور عبودیت و نیایش در برابر پروردگار جهان است ، بایسته است که شالوده و اساس آن بر تقوا و پاکى بنا شده باشد و پاسداران و دست اندرکاران آن افرادى مؤ من ، پرهیزکار و مصمم باشند و هر گاه بنایى براى اغراض ناپاک با نام مقدس مسجد به وجود آید، باید در هدم و از بین بردن آن کوشید، چنانکه رسول خدا صلى الله علیه و آله دستور ویران کردن و به آتش کشیدن مسجد ضرار را صادر فرمودند.

برگرفته از: کتاب جایگاه مساجد در فرهنگ اسلامى

پی نوشت

1-سوره توبه / 107 - 108.
2-واحدى نیشابورى ، على : اسباب النزول ، ترجمه محمد جعفر اسلامى ، انتشارات بنیاد علوم اسلامى ، تهران ، صص 175 و 176.
3-المیزان ، ج 9، ص 622.
4-تفسیر الضوح رازى ، ج 5، ص 253.
5-مجمع البیان ، ج 5، ص 73.
6-المیزان ، ج 9، ص 622..

چرا باید نماز خواند؟

پرورش و تکامل فضائل
نماز وسیله پرورش فضائل اخلاق و تکامل معنوی انسان است، چرا که انسان را از جهان محدود ماده و چهار دیوار عالم طبیعت بیرون می­برد و به ملکوت آسمان­ها دعوت می­کند. با فرشتگان هم صدا و همراز می­سازد و خود را بدون نیاز به هیچ واسطه، در برابر خدا می بیند و با او به گفت و گو می­پردازد.
تکرار این عمل در شبانه روز، آن هم با تکیه بر صفات، رحمانیت، رحیمیت و عظمت خدا و با کمک گرفتن از سوره­های مختلف قرآن، اثر قابل ملاحظه­ای در پرورش فضائل اخلاقی انسان دارد. بدین جهت، امیرمؤمنان علی(ع) درباره فلسفه نماز فرمودند: "الصلاةٌ قُربانُ کُلِّ تَقِیٍّ": نماز وسیله­ی تقرّب هر پرهیزکاری به خدا است.[8]

دعوت به پاکی
سراسر نماز دعوت به پاک­سازی زندگی است؛ زیرا مکان نماز گزار، لباس نمازگزار، فرشی که بر آن نماز می­خواند، آبی که با آن وضو می­گیرد یا غسل می­کند و...، باید از هر گونه غصب و تجاوز به حقوق دیگران پاک باشد. با توجه به این شرایط، کسی که آلوده به ظلم، ربا، غصب، کم فروشی، رشوه خواری و کسب از راه حرام باشد، چگونه می­تواند مقدمات نماز را فراهم سازد؟ بنابر این تکرار نماز در پنج نوبت در شبانه روز، خود دعوتی است به رعایت حقوق دیگران و پاک کردن زندگی از هر آنچه ناپسند خدای متعال است.

تمرین نظم
نماز روح انضباط را در انسان تقویت می­کند؛ چرا که باید در اوقات معینی انجام گیرد که تأخیر و تقدیم آن، موجب بطلان نماز است

شرط قبولی عبادات
نماز به سایر اعمال انسان ارزش و روح می­دهد و باعث می­شود بذر سایر اعمال نیک در جان انسان پرورش یابد. امیرمؤمنان علی(ع) در وصایای خود در لحظه­های آخر عمرشان فرمود: "اَللَّهَ اَللَّهَ فِی اَلصَّلاَةِ فَإِنَّهَا عَمُودُ دِینِکُم": خدا را خدا را درباره نماز در نظر داشته باشید، چرا که نماز ستون دین شما است.[9]
می­دانیم هنگامی که عمود خیمه در­هم بشکند یا سقوط کند، هر قدر طناب­ها و میخ­های اطراف محکم باشد، اثری در پایداری خیمه ندارد. همچنین هنگامی که ارتباط بندگان با خدا از طریق نماز از میان برود، سایر اعمال، اثر خود را از دست خواهد داد. از امام صادق(ع) نقل شده است:
" أَوَّلُ مَا یُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ الصَّلاةُ فَإِنْ قُبِلَتْ قُبِلَ سَائِرُ عَمَلِهِ وَ إِذَا رُدَّتْ رُدَّ عَلَیْهِ سَائِرُ عَمَلِهِ‏": نخستین چیزی که در قیامت از بندگان حساب می­شود نماز است، اگر مقبول افتاد سائر اعمالشان قبول می­شود و اگر مردود شد، سائر اعمال نیز مردود می­شود.[10]
شاید دلیل این سخن آن باشد که نماز، رمز ارتباط خلق و خالق است که اگر به طور صحیح انجام گردد، قصد قربت و اخلاص که وسیله قبولی سائر اعمال است، در او زنده می­شود، و گرنه بقیه اعمال او آلوده و از درجه اعتبار ساقط می­شود.

دو نکته

نکته اول
باید توجه داشت که نماز علاوه بر شرائط قبول، شرائط کمال نیز دارد که رعایت آنها، عاملی مؤثر برای ترک بسیاری از گناهان است. در کتب فقهی و منابع حدیثی، امور زیادی مانع قبولی نماز ذکر شده است. از جمله این موانع، مسأله شرب خمر است که در روایات آمده است: "لا تقبل صلاه شارب الخمر اربعین یوماً الا ان یتوب": نماز شرابخوار تا چهل روز مقبول نخواهد شد، مگر این که توبه کند.[11]

از دیگر موانع کمال نماز، ظلم و ستم حاکمان است. در روایات متعددی می­خوانیم: "از جمله کسانی که نماز آنها قبول نخواهد شد، نماز پیشوای ستمگر است".[12] همچنین، بی اعتنایی و نپرداختن واجبات مالی از قبیل خمس و زکات، خوردن غذای حرام، عجب و خودبینی و... از دیگر موانع قبول نماز است که در روایات بدانها اشاره شده است. پیداست که فراهم کردن این شرائط قبولی، کمال نماز را تا چه حد ارتقا خواهد بخشید.

نکته دوم
نکته دوم اینکه، همه این­ها فوائدی است که برای نماز فرادا، با قطع نظر از مسأله جماعت وجود دارد و اگر ویژگی جماعت را بر آن بیفزائیم، برکات بی­شمار دیگری بر آن افزوه خواهد شد که بیان و تفصیل آن در این کوتاه نوشته نمی­گنجد.

گفتار خود را در فلسفه و اسرار نماز به حدیث جامعی از امام علی بن موسی الرضا(ع) متبرک می­کنیم؛ آن حضرت در پاسخِ نامه­ای که از فلسفه نماز در آن سؤال شده بود، چنین فرمود: "علت تشریع نماز، توجه و اقرار به ربوبیت پروردگار است و مبارزه با شرک و بت­پرستی و قیام در پیشگاه پروردگار در نهایت خضوع و تواضع و اعتراف به گناهان و تقاضای بخشش از معاصی و نهادن پیشانی بر زمین، همه روزه، برای تعظیم پروردگار".[13]

پی نوشت ها
[1] طه/14
[2] بحارالانوارجلد 82 صفحه 200
[3] وسائل الشیعه جلد 3, ص7, ( باب 2 از ابواب اعداد الفرائض، حدیث 3).
[4]بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏79 ؛ ص199
[5] نهج البلاغه, کلمات قصار 252
[6] نهج البلاغه, کلمات قصار, جمله 136
[7] نهج البلاغه, نامه­ها ( وصیت ) 47
[8] من لا یحضره الفقیه ؛ ج‏1، ص209
[9] بحار، ج 84، ص 317 و 320
[10] بحار، ج84، ص 318
[11] معارج/ آیات 19 تا 24
[12] وسائل الشیعه، ج3، ص4
[13] . وسایل الشیعه، ج4، ص8 و 9.

نماز و توکّل

نماز ذکر خداست وکسی‏که از ذکر خداوند اعراض‏کند زندگی نکبت‏باری دارد: «مَن‏اعرض عن‏ذکری فانّ‏له معیشة ضنکا» (53) 

ممکن است بگوئید بسیاری اهل نماز نیستند ولی زندگی خوبی دارند، ولی باید به درون آنها سری زد تا ببینیم آیا صفا وآرامش لازم را دارند یا نه؟ در مشکلاتی که برای آنها پیش می‏آید چقدر دستپاچه می‏شوند و خودشان را می‏بازند؟ باقی انسان‏ها را با چه دیدی می‏نگرند؟ تقوی و عدالت چه جایگاهی نزدشان دارد؟ روحشان به چه چیز وابسته است؟ به آینده خود چقدر اطمینان دارند؟ اضطراب وهیجان‏های روانی، تزلزل خانوادگی، ضعف اعصاب، بدگمانی، احساس غربت و تنهایی از درون، فساد و فحشا، آمار جنایت، فرار فرزندان از خانه، بالا بودن آمار طلاق، خودباختگی، ترس و... در جامعه بی نماز بیشتر است یا با نماز؟طه، 124 

عواقب سبک شمردن نماز چیست؟

او چون کلاغ بر زمین نوک زد و اگر با چنین نمازی بمیرد به غیر دین من خواهد مرد.

سرویس مذهبی افکار نیوز- پیامبر گرامی اسلام(ص) در آخرین لحظات عمر خویش فرمود: از من نیست کسی که نماز را سبک بشمارد و در خواندن آن کوتاهی کند و در حوض کوثر، بر من وارد نشده و شفاعت من به او نخواهد رسید. 

امام صادق (ع) فرمود: چون بنده ای به نماز ایستد و نمازش را سبک و سریع بخواند خداوند به ملائکه اش می فرماید: به بنده ام نگاه نمی کنید، گویا حوائجش را از دیگری می خواهد در حالی که حوائج او به دست من است. 

روزی رسول خدا در مسجد نشسته بود، مردی وارد شد و مشغول نماز گردید و رکوع و سجودش را کامل به جانیاورد. رسول خدا(ص) فرمود: او چون کلاغ بر زمین نوک زد و اگر با چنین نمازی بمیرد به غیر دین من خواهد مرد. 

منبع:عرفان و عبادت،ص۱۹۳.

حکم کسی که نماز نمی خواند، چیست؟

نماز ستون و اساس دین است. امام باقر (ع) به نقل از رسول خدا (ص) می­فرماید: «مَا بَیْنَ الْمُسْلِمِ وَ بَیْنَ الْکَافِرِ إِلَّا أَنْ یَتْرُکَ الصَّلَاةَ الْفَرِیضَةَ مُتَعَمِّداً أَوْ یَتَهَاوَنَ بِهَا فَلَا یُصَلِّیَهَا[1] بین مسلمان و کافر فاصله‏اى نیست، مگر این که مسلمان نماز واجب را عمدا ترک کند یا آن را بى ‏اهمیت بداند و نخواند.»

حرمت ترک نماز، از انجام بسیاری از اعمال حرام سنگین تر است. چون انسان در ارتکاب بعضی از اعمال حرام، قصد بی حرمتی به خدای متعال و دین را ندارد، بلکه جنبه حیوانی انسان بر او غلبه کرده  و چه بسا بعد از مبتلا شدن به فعل حرام، به شدت از خدای متعال می ترسد و توبه می کند. در حالی که رها کردن نماز، موثر از غلبه شهوات بر انسان نیست. بلکه ناشی از ضعف ایمان و بی توجهی به دستور الهی است.

کارکرد اقتصادی مسجد/مسجد چگونه می تواندحماسه اقتصادی خلق کند؟

مسجد با تقویت دین داری و با توجه به فضای معنوی حاکم بر آن، نمازگزاران را به شیوه اسلامی تربیت می کند و در نتیجه آنان می توانند با پرداخت خمس و زکات در خلق حماسه اقتصادی نقش داشته باشند. به گزارش خبرگزاری شبستان، کارکرد اقتصادى مسجد به طور غیر مستقیم است و تأثیرى که بیشتر از طریق موعظه، نصیحت و بیان احکام خرید و فروش و انجام کارهاى اقتصادى صورت مى‏گیرد و نیز تاکید فراوان فرمایشان حضرت رسول اکرم(ص) و ائمه هدى‏ مبنى بر رعایت انصاف و عدالت در انجام معاملات و انجام دادن کار اقتصادى فقط با هدف رضایت خداوند و رفع حوائج و نیاز مسلمانان و نه در نظر گرفتن انگیزه مادى و سودجویانه، همه اینها زمینه‏هایى برای ایجاد رقابت سالم و تأثیر در روند معاملات و کارهاى اقتصادى هستند.

پیام راهبردی حجت الاسلام والمسلمین قرائتی را در رابطه با اجلاس ب

به گزارش روابط عمومی ستاد مرکزی اقامه نماز ، حجت الاسلام والمسلمین کلباسی قائم مقام ستاد اقامه نماز کشور با اشاره به اینکه هزینه برای نماز سرمایه گذاری است پیام ریاست محترم ستاد اقامه نماز کشور حجت الاسلام والمسلمین قرائتی  را در رابطه بابرگزاری  اجلاس بیست ودوم نماز قرائت نمودند. مفاد پیام ریاست ستاد اقامه نماز کشوردر رابطه با اجلاس سراسری بیست ودوم نماز که امسال دراستان  لرستان برگزار میشود  بدین شرح است. 1-ثمره ی نماز باید در استان وکشور منعکس شود وتوجه به نماز در مدارس ومساجد ودر کل جامعه تحرکی عظیم بوجود آورد. 2-بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری(مدظله العالی)که این سال را سال حماسه سیاسی وحماسه اقتصادی نامگذاری نمودند در بحث هزینه ها اکتفا به حداقل ها وعدم انجام هزینه های غیر ضروری وحذف تشریفات باشد. 3-توجه به احاد مختلف مردم وفعال در نماز وتقدیر از آنان 3-قرار نگرفتن اقشار مختلف در تنگنای اجلاس سراسری 5- توجه ویژه به طلاب وروحانیون ومبلغین جوان وبکارگیری ایشان در عرصه های فرهنگسازی در زمینه امر مهم نماز 6-به کار گیری تمام ظرفیت های فکری وعلمی استان در بحث نماز واجلاس سراسری

فرهنگ نماز در جامعه نهادینه و تبیین شود

قائم مقام ستاد اقامه نماز کشور با تأکید بر اینکه مباحث مربوط به نماز در جامعه نهادینه و تبیین شود، گفت: خانواده مهم‌ترین مکان و عامل برای نمازخوان کردن فرزندان است. به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام و المسلمین مجتبی کلباسی، قائم مقام ستاد اقامه نماز کشور‌ شب گذشته، دوم اردیبهشت‌ماه در نشست شورای ستاد اقامه نماز استان خراسان جنوبی به تبیین آثار نماز بر روح و جسم انسان پرداخت و بر نهادینه‌سازی مباحث مربوط به نماز در جامعه تأکید کرد و گفت: اگر بنا است انسان در راستای صحیح حرکت کند راهی جز تربیت دینی ندارد. وی با بیان اینکه تربیت دینی فقط با نماز خواندن محقق می‌شود، ادامه داد: نماز یعنی تبدیل شدن انسان به موجودی که در برابر خالق هستی احساس مسئولیت دارد. قائم مقام ستاد اقامه نماز کشور با بیان اینکه جامعه سالم در گرو نمازخوان کردن افراد آن جامعه است، افزود: نماز بایستی در بتن جامعه نهادینه و ترویج داده شود. حجت‌الاسلام کلباسی تصریح کرد: امروز دشمن با استفاده از رسانه‌هایی که در اختیار دارد با تمام توان تلاش می‌کند تا نسل جوان و آینده‌دار کشور ما از نماز فاصله بگیرد. وی خانواده را مهم‌ترین مکان برای نمازخوان کردن فرزندان دانست و گفت: اگر فرزندان‌مان را از کودکی با فرهنگ نماز‌خوانی انس ندهیم در آینده با مشکلات بزرگی مواجه می‌شویم لذا این موضوع می‌تواند یک سرمایه‌گذاری برای خانوده‌ها باشد. حجت‌الاسلام کلباسی، نماز را زمینه هر کاری در جامعه دانست و خاطرنشان کرد: برخی فکر می‌کنند که نماز صرفاً یک عبادت می‌باشد در صورتی‌که بسیاری از مشکلات اجتماعی، امنیتی و خانوادگی در قالب نماز قابل حل است.

نشست هم اندیشی بیست ودومین اجلاس سراسری نماز برگزار گردید

به گزارش روابط عمومی ستاد اقامه نماز به نقل از دبیرخانه دائمی اجلاس های سراسری نماز؛ این جلسه صبح امروز"سه شنبه مورخ 3/2/1392" با حضور رئیس ستاد اقامه نماز کشور و مسئولین دستگاه های مرتبط با اجلاس بیست و دوم برگزار گردید "نماز وسبک زندگی " به عنوان موضوع اجلاس سال جاری تعیین گردید. مسئولین دستگاه های اجرایی ضمن بررسی بخش های مختلف محتوایی اجلاس و ارائه پیشنهادهای اجرایی، نحوه و میزان مشارکت و حضور فعالانه دستگاههای اجرایی در اجلاس را مورد بررسی قرار دادند. قرار است بیست و دومین اجلاس سراسری نماز در روزهای 13و14شهریورماه سال جاری در استان لرستان برگزار گردد.

" نماز و سبک زندگی " موضوع بیست و دومین اجلاس سراسری نماز

" نماز و سبک زندگی " موضوع بیست و دومین اجلاس سراسری نماز	1392-2-3
دبیر بیست و دومین اجلاس سراسری نماز مطرح کرد: "نماز و سبک زندگی" عنوان بیست و دومین اجلاس سراسری خبرگزاری رسا ـ دبیر بیست و دومین اجلاس سراسری نماز گفت: موضوع محوری این اجلاس به لحاظ اهمیتی که نماز در سبک زندگی اسلامی دارد و با توجه به این که موضوع سلامتی اقتصادی جامعه یکی از زیر مجموعه های سبک زندگی است، از نماز و اقتصاد به نماز و سبک اسلامی تغییر پیدا کرد. عبداللهی، دبیر بیست و دومین اجلاس سراسری نماز در پایان برگزاری نخستین جلسه شورای سیاست‌گذاری این اجلاس در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، اظهار داشت: بنابر جلسه‌ای که داشتیم، موضوع محوری این اجلاس به لحاظ اهمیتی که نماز در سبک زندگی اسلامی دارد و با توجه به این که موضوع سلامتی اقتصادی جامعه یکی از زیر مجموعه‌های سبک زندگی است، از نماز و اقتصاد به نماز و سبک اسلامی تغییر پیدا کرد.

تاثیر نماز بر سلامت روانی کودکان

رب اجعلنی مقیم الصلوه و من ذریتی ربنا و تقبل دعاء

پروردگارا ! من و فرزندانم را از اقامه کنندگان نماز قرار ده و دعای مرا قبول فرما.

سوره مبارکه ابراهیم ـ آیه شریفه ۴۰

عبارت مشهور"العلم فی الصغر، کالنقش فی الحجر"(دانش در کودکی، مانند نقش پایدار در سنگ است)، امروزه با پیشرفت دانش پزشکی و روان پزشکی و به خصوص با پیدایش روان کاوی توجیه کامل علمی پیدا کرده است.

روان شناسی مدرن، با تداعی از مکتب روان کاوی فروید و نظریات "ژان پیاژه"، "جان باولف" و بسیاری از دانشمندان دیگر، به ما می گوید که مهم ترین دوران زندگی بشر که به وجود آورنده شخصیت نهایی او خواهد بود، دوران کودکی است. بر این اساس هر قدمی که در جهت ایجاد سلامت روانی اطفال برداشته شود، به نوبه خود سبب ایجاد جامعه ای سالم و موفق خواهد شد.

اما بزرگ ترین موهبتی که ممکن است در جهت ایجاد سلامت روانی نصیب یک طفل نورسیده گردد، پای گذاشتن او در خانواده ای مؤمن و نمازگزار است.

تعالیم آیین حیات بخش اسلام که حتی کوچک ترین مسائل بشری را بدون پاسخ نگذاشته است، از همان بدو تولد نوزاد برای او برنامه ها و روش های متعددی دارد که عمل به آنها ضامن سعادت و سلامت همیشگی انسان است.

از جمله در بعد سلامت روانی، آیین اسلام به والدین و به خصوص پدر، مؤکداً حکم کرده است که مثلاً نام نیک بر بچه بگذارند(۱) و امروز علمای روان شناسی متفقاً به این نتیجه رسیده اند که چگونه نام یک کودک در شکل گیری شخصیت او تأثیر گذار است و چگونه یک نام بد ممکن است،موجبات تحقیر کودک(مثلاً تمسخر او توسط همسالان) و در نتیجه تزلزل شخصیتش گردد و یا هنگامی که روان کاوی در قرن بیستم، حکایت از حضور تظاهرات نهفته اما مقتدر جنسی در وجود اطفال می کند ، آنگاه مفهوم عمیق آن بخش عظیم از احادیث و روایات معصومین(ع) که مثلاً بوسیدن دختران توسط مرد نامحرم را بعد از ۵ ، ۶ سالگی منع کرده اند.(۲)

مسئولیت انسان نسبت به نماز خانواده اش

مسئولیت انسان نسبت به نماز خانواده اش

خیلی دلم می خواهد ما به اهمیت نماز که عمودالدین است پی برده باشیم. هیچ می دانید که ما مسؤول نماز خواندن خاندان خودمان، یعنی زن و فرزند خودمان هستیم یا نه؟ هر فردی ازماهم مسئول نماز خودش است و هم مسؤول نماز اهلش یعنی زن وبچه اش.

خطاب به پیامبر اکرم است: «و امر اهلک بالصلوه و اصطبر علیها» (طه/۱۳۲)، ای پیامبر! خاندان خودت را به نماز امر کن و خودت هم بر نماز صابر باش. این اختصاص به پیامبر ندارد، همه ما به این امر موظف هستیم.

نقش خانواده در ترغیب نماز با تأکید بر روش ها

مقدمه

    انسان در جستجوی نامتناهی است و این میل نشانه بارزی است از یک وجود نامتناهی. انسان در هر امری سراغ نامتناهی می رود و نامتناهی حقیقی خداست. وقتی انسان سجاده ای می افکند و به نماز می ایستد در حقیقت در مقابل آن نامتناهی سجده می کند، در برابر حیات نامتناهی، زیبای نامتناهی، علم نامتناهی و قدرت نامتناهی که در این دنیا پیدا نمی کند.

    سرگشتگی همه در دنیا به علت آن است که نیازهای نامتناهی را سراغ امر متناهی برده اند و آن "معیشت ضنک"(1) که قرآن می فرماید تجلی همین سرگشتگی است. همان سردرگمی انسان غربی که با همه ترقیات و کشف ستاره ها و ماه و سفر به فضا باز به آن مبتلاست. این همه بیماری ها و گرفتاری ها نیز برای این است که ازاین نامتناهی حقیقی غافلند و آ ن میل نامتناهی را متوجه امر محدود کرده اند.

    نماز پرواز گاه روح، جویبار تطهیرکننده قلب، روشنایی چشم عارفان، تکیه گاه مطمئن سالکان و رهپویان و پشتوانه آرامش و تسکین روان انسان است.

    فرصت نمازگزاردن، بهشتی است که انسان برای اعتلاو انبساط درون خویش می آفریند. آسمانی است که پذیرای بال های پرواز می باشد و کشتی نجاتی است که از موج خیز حادثه ها به ساحل فلاح و سلامت می رساند. گسترش فرهنگ نماز، تضمین مصونیت، تعالی و بندگی و همدلی و یگانگی جامعه است.(2)

    اگر در محیط خانواده، فرهنگ نماز گسترش و ژرفا یابد، اگر ترنم نماز فضای خانواده را معطر و متبرک سازد، اگر کودکان و فرزندان، پدر و مادر را مقید و معتقد به نماز بیابند، بی هیچ تردید آنان نیز الگوی خویش را از خانواده خواهند گرفت و انس و الفت با نماز خواهند یافت که ره آورد آن پرهیز از منکر و فحشا و گریز از آلودگی و همسایگی با پاکی و تهذیب و صفا و صداقت خواهد بود.(3)

نماز کودکان را سرسری نگیریم

نماز از ارکان متعالی و از رشته های مستحکم ارتباطی میان صانع و صنع در دین مبین اسلام است. ارتباط اهل راز با خداوند، از خود دور شدن و به خداوند نزدیک شدن، همه و همه با انجام مراسم ویژه ای به نام نماز امکان پذیر است. اگر انسان بداند نماز چیست؟ آثار و نقش آن در زندگی بشری چگونه است؟ تفاوت انسان نماز گزار با انسان کاهل یا تارک نماز چیست؟ و نیز بداند که انسان می تواند هویت اصلی خویش را در ارتباط با معبود منسجم و آن را دریافت کند. غفلت از نماز را یک خسران مادی و معنوی می داند.

آری، نمازگزار خود را در دنیا بدون تکلیف و سرگردان نمی داند و با اندیشه در اهداف زندگی، مشغول برنامه ریزی برای آینده می شود. اعتقاد به خداوند را به عنوان حلال مشکلات برای رسیدن به آرامش در بحران می داند آن را تجربه و درک می کند. از سوی دیگر بی توجهی به نماز از سوی محیط و نیز خود فرد، روح طغیان گر و عصیان گر را تقویت می کند و سهل انگاری در دیگر امور را نیز خوب می داند. پیامبر اکرم(ص) می فرمودند: «کودکان خود را از کودکی به نماز وادار کنید.» و امام صادق(ع) نیز می فرمودند: «پیش از این که محوری گمراه کننده بر فرزندان غلبه کند آنها را با جریان های دینی آشنا کنید.» و هم آن که ایشان فرموده اند: «از سنین میان ۶ تا ۷سالگی، کودک را به نماز وادار کنید و در ترک آن، او را مؤاخذه کنید.»

این دستورات، اهمیت دوره نوجوانی و کودکی را در شکل گیری های مذهبی و اجتماعی یادآوری می کند. میان زندگی اجتماعی و سیاسی انسان و زندگی معنوی و فردی او تعاملی عجیب وجود دارد. به طوری که بی نمازی یک نوجوان یا جوان می تواند در دزدی، رشوه خواری و نیز اعمال ناهنجار اجتماعی مؤثر باشد و انجام این رذایل نیز بر حیات نماز و روحانیت آن، تأثیر متقابل دارد.

اسلام بیش از ۱۴قرن پیش، پرچم هدایت بشریت را به دست گرفته، آنها را که خواستار سعادت هستند به زیر لوای خود فرامی خواند. اکنون که در کشور ما نوای اسلام سر داده می شود و به برکت این آئین مقدس، قدم در راه رقابت های جهانی می گذاریم، چرا برخی از افراد به ویژه جوانان به رفتارهای دینی از جمله نماز، کم رغبتی نشان می دهند! چه علتی موجب نفوذ بی رغبتی واجباتی نظیر نماز در دل جوانان و نوجوانان می شود!

نماز و خانواده

اولیای الهی که خوب نماز می خوانند نه می ترسند و نه محزون می شوند. «الا انّ اولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» و آدمی که نه می ترسد و نه محزون است، از آرایش روانی برخوردار است.

در محیط خانواده ای که اعضای آن نماز را بر پا می دارند و همگی از اعتماد به نفس خوبی برخوردارند، فضای آرامی حاکم است و اعتماد به نفس یکدیگر را تقویت می نمایند. آنان همچون ظروف مرتبطی هستند که به هنگام برداشتن آب از یکی از آن ظرف ها، ظرف های دیگر جای خالی آن را پر می کنند، با این تفاوت که در اینجا، اعتماد به نفس خود آنان کاهش نمی یابد. در حالی که وقتی ظرف های مرتبط، جای خالی شده آب ظرفی را پر می کنند، از میزان کمتری از آب برخوردار می شوند.

نقش نماز و دعا در زندگی

مطالعه تاریخ زندگی بشر نشان می دهد هر زمان و هر جا بشر وجود داشته، نیایش و پرستش هم وجود داشته اما شکل عبادت و معبود او متفاوت بوده است.

انسان در حال پرستش، از وجود محدود خویش پرواز می کند و با حقیقتی می پیوندد که در آن نقص و کاستی و فنا و محدودیتی وجود ندارد.

از طرف دیگر شاید بهترین راه برای شناسایی ارزش یک عمل، بیان کردن رابطه آن با عبادت باشد.

دعای خالص عبادت است و دعا، عبادت خالص است.

کلمه مخ را در کتب لغت خالص کل شی بیان کرده اند.

اصولا عبادت اگر ناخالص باشد عبادت نیست و عبادت و ناخالصی باهم سازگار نیستند.

چرا تا این حد برای دعا ارزش و اهمیت قائل شده اند و همه را تشویق و ترغیب به دعا کردن می کنند؟

خانواده و نماز با تأکید بر نقش زن ...

خانواده مجموعه ای است متشکل از مرد و زن که وجود فرزندان آن را تکمیل می کند و در واقع زن و مرد در سایه نکاح به تأسیس آن می پردازند.

حیات فردی و اجتماعی کودک از خانواده آغاز می شود و شکل می گیرد و خانواده مرکز پذیرش، انس و تعلق است، مرکز تشکیل پندار و اخلاق و پیدایش فلسفه حیات و سازماندهی زندگی است و بالاخره نخستین مدرسه ، مکتب و محل درس آموزی های زندگی محسوب می شود.

نقش عمومی نماز در خانواده

خانواده کوچک ترین واحد اجتماع است که توانایی و بازدهی جامعه به آن بستگی دارد. امروزه جوامعی موفق هستند که خانواده های موفق دارند. در واقع، جامعه چیزی جز بسط خانواده نیست. بسیاری از مشکلات اجتماعی و فرهنگی جهان غرب از بحران خانواده ناشی می شود. نماز از سه جهت بنیان خانواده را تقویت می کند. فضای معنوی سلامت و آرامش خانواده منوط به ایجاد روح معنویت و یاد خدا در فضای خانه و ایجاد فضایل اخلاقی در افراد خانه است. نماز با ایجاد فضای معنوی در خانه، آرامش روانی اعضای خانواده را تأمین می کند و سبب تقویت بنیان روابط آن ها می شود. در این فضای معنوی است که انجام شعایر دینی و تربیت مذهبی فرزندان به راحتی انجام می شود و آینده خانواده تضمین می گردد.

زمان نماز خواندن کودکان

قال على - علیه السلام -علموا صبیانکم الصلاه وخدوهم بها اذا بلغوا ثمانى سنین

نماز را به فرزندان خویش تعلیم دهید، و چون به هشت سالگى رسیدند، آنان را وادار به خواندن این فریضه الهى نمایند. (وسائل الشیعه ، ج 3، ص 12).

ارتباط کودکان با نماز

عن معاویه بن وهب قال :ساءلت اباعبدالله - علیه السلام - فى کم یؤ خذ الصبى بالصلاه ؟ فقال : فیما بین سبع سنین و ست سنین

معاویه بن وهب گوید: از امام صادق (ع ) پرسیدم : کودک را باید از چه سنى وادار به خواندن نماز کرد؟ حضرت فرمودند: بین شش تا هفت سالگى . (وسائل الشیعه ج 3 ص 12).

نماز وخانواده

بزرگترین موهبتی که ممکن است در جهت ایجاد سلامت روانی نصیب یک طفل نورسیده گردد ، پای گذاشتن او در خانواده ای مومن و نمازگزاراست .

شروع نماز در سنین کودکی ، سبب می شود که او این صفت حسنه را به صورت یک عادت معمول و سازنده در جسم و روان خود ، ملکه نماید و جزو برنامه های همیشگی زندگی خود ، قرار دهد و در نتیجه از همه فواید مترتب بر نماز ، در بعد سلامت روانی ( که به برخی از آنها در این مجموعه مقالات اشاره شده است ) در آینده برخوردار گردد.

نقش عمومی نماز در خانواده

تا روی دلت سوی خرابات نباشد

آگاهیت از سر مناجات نباشد

ای زاهد خودبین، به خدا راه نیابی

تا عاشقیت حاصل اوقات نباشد

جز یار نبینی اگر دیده شود باز

رو دیده بجو حاجت اثبات نباشد

عکس رخ جانان نپذیرد دل تنگت

گر سینه تو پاک چو مرآت نباشد

دو صیقل اخلاص، بزن لوح درون را

کاین کار ، به تزویر به طامات نباشد

جز نامه انسان، که ز عشقش شده نامی

کس در خور این فخر و مباهات نباشد

نقش نماز در آرامش روانی خانواده

آیه شریفه‌ «الا بذکر اللّه تطمئن القلوب» حکایت از آن دارد که با یاد خدا دل‏ها آرامش می‏گیرد. دل پایگاه نفس آدمی است و آنگاه که دل آرام گیرد، نفس انسان نیز اطمینان می‏یابد. پس برای داشتن دلی آرام و قلبی مطمئن باید به ذکر باری تعالی پرداخت. ذکر اکبر خدا نیز نماز است و قرآن می‏فرماید: »و لذکر اللّه اکبر«