باز دارندگی نماز از گناه تدریجی است

بازدارندگی نماز به صورت دفعی حاصل نمی‌شود، بلکه نماز، انسان را در ترک معاصی بسیار کمک کرده و در نهایت، دوری از گناه به صورت تدریجی اتفاق می‌‌افتد.

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه فارس، سوال «مگر نماز ناهی از فحشا و منکر نیست؟ پس چرا برخی هم نماز می‌خوانند و هم گناه می‌کنند؟»، از متداول‌ترین سوالات در حوزه نماز است، امادر پاسخ به این سوال دو نکته لازم است:

الف)بازدارندگی نماز از گناه به نحو اقتضا است مرحوم علامه طباطبایی در این باره می‌نویسد « مراد آیه از اینکه نماز، از فحشاء و منکر باز می‌دارد، بازداری به نحو اقتضاست نه به نحو علیت تامه»؛ یعنی طبیعت نماز این گونه است که اگر مانعی در کار نباشد و مزاحمی پیش نیاید، اثرش، بازداری از فحشا و منکر است، نه اینکه این بازداری به نحو علیت تامه باشد، به این معنا که هر کس نماز خواند، دیگر نتواند گناه کند. از این رو سخن کسانی که در پاسخ این شبهه گفته‌اند «نماز در بعضی افراد اثر دارد یا اثر نماز، تا وقتی است که انسان در نماز است و مانند این حرف‌ها»، صحیح نیست؛ بلکه نماز، در همه و در همه احوال اثر دارد؛ اما به نحو اقتضا، خلاصه اینکه یاد خدا (نماز) و موانعی که از آن اثر جلوگیری می‌کنند، مانند دو کفه ترازو هستند؛ هر وقت کفه یاد خدا سنگین شود، نمازگزار گناه نمی‌کند و هر جا کفه آن موانع سنگین شود، یاد خدا ضعیف شده، در نتیجه شخص مرتکب گناه می‌شود.[1] ممکن است علت اینکه بعضی نمازگزاران مرتکب گناه می‌شوند، این باشد که نمازی که می‌خوانند از روی عادت است نه ترس از خدا؛ چون ترک عادت بسیار دشوار است، نماز را ترک نمی‌کند و معاصی را مرتکب می‌شود. [2] ب)بازدارندگی نماز از گناه تدریجی اتفاق می‌افتد نه دفعی اگر نمازگزار به سبب انجام وظیفه و با همراه شرایط و خصوصیات آن انجام دهد، او را در ترک معاصی بسیار کمک کرده و تدریجاً گناه را ترک خواهد کرد و در این زمینه روایاتی از معصومین رسیده است، مثلاً از جابر بن عبدالله انصاری روایت شده است که گفت: به رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم گفتند «فلان شخص روزها نماز می‌خواند و شب‌ها به سرقت مشغول است»، حضرت فرمودند «همانا نمازش او را از آن عمل باز خواهد داشت»[3] یا در روایتی دیگر آمده است که جوانی در مدینه پشت سر پیامبر نماز می‌خواند و مرتکب کارهای زشت هم می‌شد، گزارش او را به پیامبر دادند، حضرت فرمودند «همانا نماز او روزی او را از این اعمال زشتش باز می‌دارد»، مدت کوتاهی گذشت و پبش بینی پیامبر محقق شد [4]، آری اگر اثری برای نماز گفته می‌شود، این بدان معنا نیست که یک دفعه آن اثر واقع شود، علاوه بر اینکه باید توجه داشت که همین انسان اگر نماز نخواند، به مراتب بیش از زمانی که نماز می‌خواند، در معرض گناه می‌باشد. پی نوشت‌ها: [1]ترجمه تفسیر المیزان، ج 16، ص 198. [2] همان، ص 163 [3] «عَنْ جَابِرٍ قَالَ قِیلَ لِرَسُولِ اللَّهِ(ص): إِنَّ فُلَاناً یُصَلِّی بِالنَّهَارِ وَ یَسْرِقُ بِاللَّیْلِ فَقَالَ إِنَّ صَلَاتَهُ لَتَرْدَعُهُ»، بحار الانوار جلد 79 ص 199 [4] «رُوِیَ أَنَّ فَتًى مِنَ الْأَنْصَارِ کَانَ یُصَلِّی الصَّلَاةَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَیَرْتَکِبُ الْفَوَاحِشَ فَوُصِفَ ذَلِکَ لِرَسُولِ اللَّهِ (ص) فَقَالَ إِنَّ صَلَاتَهُ تَنْهَاهُ یَوْماً مَا فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ تَابَ، بحار الانوار جلد 79 ص 198