مهندسی فرهنگ اقامه نماز در کلام وپیام رهبر معظم انقلاب

اقامه نماز از مهمترین شاخص‌های یک جامعه دینی است و توصیه متون دینی بر توسعه کمی و کیفی اقامه نماز در جامعه اسلامی است و بدون شک اقامه این فریضه دارای رمز و رازی است که برخی ابعاد وآثار آن جز برای اصحاب معرفت آشکار نگردیده است اما برای اهتمام بیشتر متولیان حکومت اسلامی به این فرضیه و پرداختن به تمام ابعاد آن شایسته است به چند اصل در باب اقامه نماز توجه گردد.

اول آنکه اقامه نماز از جمله مواردی است که در رأس تمام برنامه‌های پیامبران الهی از صدر تا ختم بوده است.

دوم آن که نماز تنها عبادتی است که اسلام در هیچ حالتی اجازه ترک آن را نداده است و تنها متناسب با شرایط و گرفتاری‌ها شکل و شیوه آن متفاوت می‌شود.

سوم نماز این ویژگی منحصر به فرد را دارد که ظاهر و شکل آن برای همه افراد یکسان است اما باطن آن به اندازه وسعت معنوی اشخاص عمیق است به گونه‌ای که با همین نماز افراد معمولی با خداوند ارتباط بر قرار می‌کنند و با همین نماز بزرگان و اولیاء دینی با خداوند سخن می‌گویند و به معراج می‌روند.

چهارم، همان طور که از آیات، روایات و تفسیر دانشمندان اسلامی بر می‌آید نماز خلاصه و گنجینه‌ای از رموز معارف اسلامی است که در اذکار و اعمال آن تعبیه و ناظر به زندگی فردی و اجتماعی و زندگی اخروی انسان است.واهل معرفت به اندازه وسع خویش بر رمزگشایی این حقیقت اهتمام نموده اند.

پنجم آن که قرآن کریم اقامه نماز را از جمله مهمترین وظیفه حکومت اسلامی می‌داند که به محض برپایی حکومت، می‌بایست اقامه این مهم توسط مدیران و مسئولان حکومت اسلامی به شکلی مهندسی و برنامه‌ریزی گردد تا هرگونه موانع ذهنی و عینی در راستای انجام این فریضه برداشته ‌شود. و این خواسته عمومی قرآن کریم از مدیران و متمکنان جامعه اسلامی است که در آیه «الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلاة وآتوا الزکاة وامروا بالمعروف ونهوا عن المنکرولله عاقبة الامور»
به روشنی متبلور می‌باشد.

ما عنوان مهندسی اقامه نماز را از دو واژه  اقامه وتمکین موجود در آیه استفاده کردیم
دین مبارک اسلام در نماز مفهومی متعالی طلب کرده است و آن اقامه و  برپایی نماز است، اقامه از ریشه قیام در مقابل قعود است قیام به معنای ایستادن است و ایستادن نیرومند ترین حالت انسان است و در واقع اقامه به معنای این است که انسان تمام تلاش خود را برای احیاء این فریضه انجام بدهد و اگر حضرت بقیه ا... الاعظم را قائم می گویند دلیلش آن می باشد که برای احیاء و توسعه دین تلاش می کند و همه احکام دین را در تمام نقاط جهان مستقر خواهد نمود.
راغب در مفردات می گوید : خداوند هیچ دستور و یا مدحی نسبت به نماز ندارد مگر با لفظ اقامه و فلسفه آن این است که مقصود از نماز گزاردن ، نماز واجد شرائط ( و با روح) است نه تنها به جا آوردن شکل و هیأت آن.

بنابراین اگر مدیر اسلامی قیام به نماز نداشته باشد و ستون دین بر پا نشود، خیمه دین زمین گیر می شود و سایر احکام دین نیز تضعیف خواهد شد.
در تفسیر نمونه می فرماید: «مکنا»  در آیه شریفه از ماده تمکین و تمکین به معنای فراهم ساختن وسائل و ابزار کار است، اعم از آلات و ادوات لازم یا علم و آگاهی کافی و توان و نیروی جسمی و فکری . 
به نظر می رسد مهمترین مصداق تمکین در آیه شریفه تمکین فکری و به عبارتی برنامه ریزی و مهندسی فرهنگ اقامه نماز است.

حال رهبر معظم انقلاب به عنوان عالی‌ترین مقام حکومت اسلامی که وظیفه‌اش سیاست گذاری، معماری و تعیین افق‌های روشن برای جامعه اسلامی است در بیانات و پیام‌های مختلف خود درحوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی و اقتصادی مسئولان نظام را هدایت و ارشاد می‌کنند،و یکی از اصولی که از ابتدا تاکنون با اشاره و یا تفصیل ابراز کرده‌اند و جزو خواسته‌های اساسی معظم له می‌باشد مهندسی فرهنگ است و تاکنون بخش‌های متولی حوزه‌های فرهنگ برای آن گام‌هایی اما نا کافی برداشته‌اند.
ایشان در این خصوص می‌فرمایند: "فرهنگ یک سیستم است و دارای انواع و اجزایی است و مهندسی فرهنگ به عنوان یک مهندس سیستم باید انجام پذیرد، فرهنگ یک جامعه،اساس هویت آن جامعه است.فرهنگ که می‌گوئیم اعم از: مظاهر فرهنگی - مانند زبان و خط و امثال اینها و آنچه باطن و اصل تشکیل‌دهنده پیکرة فرهنگ ملی است مثل: عقاید، آداب اجتماعی، مواریث ملی، خصلت‌های بومی و قومی اینها ارکان و مصالح تشکیل‌دهنده فرهنگ یک ملت است فرهنگ دارای انواعی است و در مهندسی فرهنگ همه این انواع فرهنگ باید مهندسی شوند."

همچنین درتعریف مهندسی فرهنگ می فرمایند:" مهندسی فرهنگ این است که با رویکرد سیستمی اجزاء فرهنگ اعم از فرهنگ ملی، فرهنگ عمومی، فرهنگ تخصصی ، فرهنگ سازمانی ، در مجموعة فرهنگ جانمایی شده و روابط آنها بخوبی تنظیم شود. ضعف‌های اجزاء و روابط آنها برطرف شود." (بیانات- 1383)
فرهنگ اقامه نماز یکی از موارد فرهنگ تخصصی می‌باشد که مقام معظم رهبری در راستای تفکر فراگیر مهندسی فرهنگ به صورت اختصاصی در دهها پیام به اجلاسهای سراسری نمازوسخنرانیهای مختلف به آن توجه نموده و شاخص‌های اصلی مهندسی اقامه نماز را تبیین و گوشزد نموده است.
درهمین راستا تلاش برآن است تا محورهای اساسی پیام و بیانات معظم له در ارتباط با اقامه نماز احصاء و متناسب با شاخص‌های مدیریت و مهندسی فرهنگ تنظیم شود بر این اساس درشماره های بعدی به اهمیت و تبیین رسالت اقامه نماز ، اهداف کوتاه مدت و بلند مدت و همچنین  دست آوردها و نتایج  قابل پیش بینی ، راهبردها و نمونه‌ای از طرح‌ها اشاره خواهیم کرد

 نکته قابل توجه آن است که قصد ما در تدوین این مباحث اشاره به مدل خاصی از مهندسی فرهنگ در کلام رهبر معظم انقلاب نبوده است واز آنجایی که عموم محورهای مورد نیاز یک مهندسی که در تمام مدل‌ها به چشم می‌خورد، در کلام ایشان موجود است بر متولیان است که مدلهای خاص مهندسی با توجه به افق‌های اشاره شده توسط رهبر معظم انقلاب طراحی و اجرا نمایند.

عین الله عابدی