چگونه کودک خودرا نمازخوان کنیم؟

فهرست مطالب: مقدمه اهمیت نماز و عبادت در کودکی نقش تمهیدی نقش الگویی نقش تبلیغی نقش تشویق در کودک نقش تذکر و یادآوری نقش تسهیلی آثار اقامه نماز نتیجه گیری منابع و مراجع

فرزند و نماز

حضرت ابراهیم علیه السلام همراه با فرزندش خانه خدا را بنا نهاد و کار را به اتمام رساند. دستها را به  سوی آسمان بلند کرد و از خدا خواست: رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّیتِی ابراهیم/40؛ پروردگارا  مرا برپادارنده نماز قرار ده و از فرزندان من نیز. نماز، همان ستون خیمهگاه دین است و والدین باید کودک را برای نماز خواندن تربیت کنند. این کار نیاز  به دقت دارد و دشوار است، چراکه اگر او را پیش از تکلیف برای این مهم عادت ندهیم، به جا آوردن آن  در ابتدای تکلیف، سخت، تکراری و به خصوص برای نماز صبح دردسرساز است. به خصوص اگر نوجوان  در این رابطه با اصرار زیاد والدین مواجه شود منجر به لجبازی یا به دروغگویی وی میشود و آن زمان،  برای هدایت این نهال سرکش کمی دیر شده است و مشکل چند برابر! روآیات نسبتاً زیادی در رابطه با نماز و سن شروع به آن وارد شده است. در اینجا فرصت پرداختن به  تک تک آنها نیست، اما میتوان با دسته بندی و ذکر چند نمونه از هر کدام به نتایج مطلوبی رسید. این  روآیات به لحاظ عبارات به کار رفته در آن به سه دسته تقسیم میشوند. دسته اول روآیاتی که در آنها از لفظ «وجوب» برای شروع نماز استفاده کرده است. مانند روایتی که از امام صادق علیه السلام نقل شده است: هرگاه کودک شش ساله شد، نماز بر او واجب است و هرگاه  توان روزه یافت، روزه بر او واجب است1. دسته دوم

پیامبر (ص) زن را در ردیف نماز که امرى مقدس است، قرار داد

پیامبر (ص) زن را در ردیف نماز که امرى مقدس است، قرار داد پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم زن، را در ردیف نماز که امرى عبادى و مقدس است، قرار داد و با این تعبیر، زن را به بالاترین مقام ترقى داد. پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم نسبت به زن احترام خاصى قایل بود و مرتبا درباره محبت و مهربانى و مداراى با آن‌ها سفارش مى کرد، به زنان سلام مى‌کرد و مکرر مى‌فرمود: من از دنیاى شما سه چیز را دوست مى دارم و آن سه چیز عبارت اند از: عطر، زن و نماز که روشنى چشم من است.  ناگفته پیدا است که این سخن پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم به خاطر شهوت و غریزه جنسى نبود، بلکه آن حضرت با ایراد چنین سخنانى مى‌خواست زنان را که در نظر اعراب، موجودى بى‌ارزش و در حد یک حیوان بودند، بزرگ جلوه دهد. بدین جهت، زن را در ردیف نماز که امرى عبادى و مقدس است، قرار داد و با این تعبیر، زن را به بالاترین مقام ترقى داد.  میمونه ، همسر پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم مى گوید: از رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم شنیدم که مى فرمود: بهترین مردان امت من کسى است که نسبت به همسر خود بهترین رفتار را داشته باشد و بهترین زنان امت من کسى است که نسبت به همسر خویش بهترین کردار را داشته باشد. هر زنى که آبستن مى شود، هر شب و روزى که بر وى مى گذرد، برابر با هزار شهید، اجر و پاداش دارد. بهترین زنان امت من زنى است که در آنچه معصیت نباشد، رضاى شوهر را به دست آورد و بهترین مردان امّت من، مردى است که با خانواده اش به لطف و مدارا زندگى کند. چنین مردى هر روزى که بر او بگذرد، اجر صد شهید دارد.  عمر گفت: یا رسول اللَّه! چگونه مى شود زنى که رضایت شوهرش را به دست آورد، اجر هزار شهید و مردى که با خانواده اش مدارا کند، اجر صد شهید را داشته باشد پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: بدان که اجر زنان، نزد خداوند، بیش از اجر مردان است. به خدا سوگند که ستم شوهر نسبت به زن، بعد از شرک به خدا، بزرگترین گناهان است. نسبت به رفتار با موجود ضعیف (زن و یتیم) از خدا بترسید که خداوند به خاطر ایشان، شما را مؤاخذه خواهد کرد. هر که به این دو نیکى کند، رحمت الهى نصیب او شود و هر که بدى نماید، مورد سخط و خشم الهى واقع شود.

آیا والدین در قبال نماز فرزندان تکلیفی دارند؟

آیا والدین در قبال نماز فرزندان تکلیفی دارند؟	1391-4-31
قرآن مجید به یادگیری و آموزش به طور اعم و یادگیری و آموزش نماز به طور اخص، اهمیت بسیار داده است. اهمیت یادگیری از دیدگاه قرآن به اندازه‌ای است که در اولین‌ سوره‌ای که بر پیامبر نازل می‌شود به مسئله ی یاد دادن و آموزش‌ اشاره شده و از خواندن و نوشتن و یادگیری به عنوان ابزارهایی‌ برای پرورش و رساندن انسان به کرامت یاد گردیده است. خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) می‌فرماید: «وأمر اهلک بالصلوة و اصطبر علیها»؛ خانواده ی خود را به نماز فرمان بده و بر انجام آن شکیبا باش.(سوره ی طه،آیه ۱۲۳) حضرت ابراهیم(علیه السلام) در دعاهای خود می‌فرمایند: «پروردگارا، مرا برپا کننده ی نماز قرار ده، و از فرزندانم(نیز چنین‌ فرما)، پروردگارا دعای مرا بپذیر!(سوره ی ابراهیم، آیه ۴۰) حضرت لقمان به پسرشان می‌فرمایند: پسرم!نماز را برپادار،و امربه‌معروف و نهی‌از منکر کن، و در برابر مصائبی‌ که بر تو می‌رسد با استقامت و شکیبا باش که این از کارهای‌ مهم و اساسی است.(سوره ی لقمان، آیه ۱۷) در جای دیگر، حضرت لقمان به فرزندشان می‌فرمایند: «فرزند عزیزم!مبادا خروس از تو هشیارتر و به اوقات نماز از تو مراقب‌تر باشد. آیا نمی‌بینی که به هنگام هر نماز، رسیدن وقت‌ آن را اعلام می‌کند و سحرگاهان به آوای بلند ندا سرمی‌دهد، در حالی که تو در خوابی؟»(عزیزی، ۱۳۷۹،ج ۲،ص ۱۸۶) حضرت علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «نماز را به فرزندانتان‌ بیاموزید.»(عزیزی،ج ۲،ص ۱۰۷)

پیامبری که برای نماز فرزندان هجرت کرد

والدین روش‌های مختلفی را در تربیت فرزندان خویش به کار می‌برند که ممکن است با کم و کاستی همراه باشد اما حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی در کتاب «114 نکته درباره نماز» در خصوص اهمیت نماز، نحوه صحیح آموزش و تربیت کودک آورده است:

نماز و شیوه آموزش گام به گام

شیوه تدریجی در آموزش و تربیت، شیوه‌ای است که در اسلام به ویژه در عبادات مورد توجه گرفته است.

روایات تربیتی اسلام دستور می‌دهد: کودک را سه سال آزاد بگذار، پس از سه سال، جمله «لا اله الا الله» را به او تعلیم بده.

وقتی که سه سال و هفت ماه و بیست روز شد، دومین جمله‌ای که می‌آموزی «محمد رسول الله» باشد.

عوامل مؤثر در گرایش جوانان به نماز

نقش خانواده در گرایش جوانان به نماز مسئولیت والدین در آموزش و وادار کردن فرزندان به نماز ، امری است که نقش بسیار جدی در گرایش جوانان به نماز دارد . این آموزش و تأکید را باید از همان اوایل کودکی آغاز کرد تا به مرور زمان ، عادت به نماز و عبادات دیگر در آنان پیدا شود . گر چه نماز به هنگام بلوغ بر انسان واجب می شود ، ولی باید قبل از آن ، کودکان آموزش های لازم را در این زمینه دیده و تمرینات اولیه را انجام داده باشند تا وقتی به سن تکلیف رسیدند ، دیگر نماز برای آن ها سخت و دشوار نباشد . در احادیث و آیات قرآن نیز به مسایلی در ارتباط با نماز در خانواده و دعوت اعضای خانواده به نماز و استمرار این امر دیده می شود که همگی بیانگر مسئولیت والدین در فراهم سازی زمینه های جذب و گرایش جوانان به نماز است . پس ایجاد انگیزه در جوانان و نوجوانان ، باید از همان دوران کودکی آغاز شود ؛ آن هم با کلمات محبت آمیز و بارز ترین سبک آن که در قرآن از زبان لقمان حکیم به فرزندش آمده است که می فرماید « یا بنی اقم الصلوه : پسرم ! نماز را به پا دار » به کار بردن « یا بنی» حکایت از محبت و مهربانی و دلسوزی دارد .

کودک و نماز

کودکان بیش از همه نیاز به تشویق و تأیید دارند . وقتی که کودکی روی زمین دراز می کشد و صورتش را به سجاده و مهر می مالد ، به جای آن که پای او را گرفته ، حالتش را به صورت سجده بزرگسالان درآوریم ، بهتر است همان رفتار کودکانه اش را تشویق و تأیید کنیم .

کودکان بیش از همه نیاز به تشویق و تأیید دارند . وقتی که کودکی روی زمین دراز می کشد و صورتش را به سجاده و مهر می مالد ، به جای آن که پای او را گرفته ، حالتش را به صورت سجده بزرگسالان درآوریم ، بهتر است همان رفتار کودکانه اش را تشویق و تأیید کنیم . تشویق باعث می شود که این رفتار مطلوب بارها و بارها تکرار شود و به موازات رشد ذهنی و حرکتی کودک زمینه یادگیری « سجده کردن » هم فراهم گردد. اگر کودک جمله ای و یا حتی کلمه ای از نماز را به زبان آورد باید او را جداً مورد تشویق قرار داد . هنگامی که کودک کلمهالله اکبر و یالااله الاالله را به زبان جاری می کند مستحق تشویق و پاداش پدر و مادر است.

توجه به توانمندیهای کودکان و نوجوانان در اقامه نماز

در یادگیری نماز شایسته است توانمندیهای کودک را مدنظر قرار داد ، نه ناتوانی ها و ضعف های او را لازم است همواره در ارتباط با یادگیری نماز در کودکان ، بخصوص در مورد آنهایی که به سن تکلیف نرسیده اند ، آنچه که خوب می دانند مورد توجه باشد و نه ضعفها و ناتوانایی ها. تأکید ما بر نکات مثبت رفتار کودکان سبب می شود که اعتماد به نفس آنها قویتر شده ، با احساس خود ارزشمندی ، انگیزه غنی و توجه بیشتر ، موضوعات و مطالب مورد نظر را بهتر بیاموزند و با آمادگی و جرئت ، موفق به انجام آنها بشوند.

اگر در مورد نماز خواندن بر کودکان سخت بگیریم و در ارتباط با نماز آنها را مورد تشویق و تایید قرار ندهیم ، بتدریج در وجودشان احساس ناخوشایندی نسبت به نماز پیدا می شود و نه تنها در یادگیری اذکار ، آداب و ترتیب نماز بیشتر دچار مشکل می شوند ، بلکه آن را یک تکلیف سخت پنداشته ، زمینه سستی و یا گریز از نماز در آنها به وجود می آید.

باید سعی کنیم با تشویق و ترغیب ، قدرت تحمل کودکان و نوجوانان را افزایش دهیم و از تحقیر شخصیت آنها خودداری نماییم.هرگز نباید نماز خواندن کودکان دیگر را به رخ فرزندمان بکشیم و احساس حسادت ، حقارت ، خودکم بینی و گریز از نماز را در او ایجاد کنیم ، بلکه به گونه ای که قبلاً ذکر شد ، صرفاً با تشویق و تأیید رفتار و تأکید بر نقاط مثبت و توانایی ها و همراه نمودن او با افرادی که از ملاقات با آنها خرسند است، رفتارهای مطلوب و بویژه نماز خواندن را در وی افزایش دهیم .

آموزش

تاثیر نماز بر ثبات شخصیت

---

شخصیت در تعریف روانشناسی و روانپزشکی ، معرف مجموعه ای از صفات ، رفتارها ، افکار و تمایلات عاطفی و هیجانی هر فرد می باشد ، که او را از دیگران متمایز می کند .

ربنا افرغ علینا صبرا و ثبت اقدامنا

پروردگارا! صبر و شکیبایی را بر ما فرو ریز و قدمهایمان را (در زندگی) ثابت و پایدار نما.

(سوره مبارکه بقره ـ آیه شریفه 250)

شخصیت در تعریف روانشناسی و روانپزشکی، معرف مجموعه ای از صفات، رفتارها، افکار و تمایلات عاطفی و هیجانی هر فرد می باشد، که او را از دیگران متمایز می کند.

دانش امروز، عوامل شکل دهنده شخصیت انسان را در دو گروه درونی و بیرونی، طبقه بندی می نماید. صرفنظر از عوامل درونی و جسمی تاثیر گذار بر روی شخصیت ( از جمله مسائل ژنتیکی، وضعیت فیزیکی و ظاهری بدن، مسائل هورمونی و شیمیایی و...) عوامل بیرونی (محیطی) نقش عمده ای را در شکل دادن به شخصیت انسان ، ایفا می کنند.

این عوامل بیرونی شامل:

1. تاثیر والدین و خانواده

2. عوامل فرهنگی ـ اجتماعی

3. تجارب زندگی می باشند و تاثیر هر کدام از این عوامل بر شخصیت انسان توسط مطالعات متعدد پژوهشی به اثبات رسیده است.

ابعاد و احکام طهارت در نماز

 طهارت 
نمازگزار باید در حال نماز با ((طهارت)) باشد، یعنی مطابق وظیفه ای که دارد، نماز را با وضو یا غسل و  تیمم انجام دهد و بدن و لباسش آلوده به نجاست نباشد.

نجاسات
نجاسات چند چیز است و از آن جمله است: 
اول و دوم: بول و غایط حیوان حرام گوشتی که دارای خون جهنده است، یعنی حیوانی که اگر رگش را ببرند، خون از آن جستن می کند، مانند گربه و روباه و خرگوش و غیره. بلکه اگر مرغ یا حیوان دیگری به واسطه خوردن نجاست، حرام گوشت شده باشد، بول و غایط آن نیز نجس است. 
سوم: مردار حیوانی که خون جهنده دارد، چه حلال گوشت و چه حرام گوشت. ولی اجزایی از حیوان مرده که مانند پشم و مو و ناخن، روح ندارد، پاک است. 
چهارم: خون حیوانی که خون جهنده دارد، خواه حلال گوشت و خواه حرام گوشت. 
پنجم و ششم: سگ و خوک بیابانی که همه اجزای آن ها، حتی موی آن ها هم نجس می باشد. 
هفتم: شراب و هر چیزی که انسان را مست کند و در اصل، مایع باشد. 
هشتم: آب جو. 

مقام معظم رهبری، حضرت آیت ا... العظمی خامنه ای

نماز آرام بخش ترین معجون هستی است که روان آدمیان را مشحون از صلابت و رضا می کند. نماز گواراترین شربت آسمانی است که هیچ مائده ای با آن برابری نمی کند. نماز سبزینه ی نیاز است و آبرو که در آن ذره ای از خلش و خفت وجود ندارد. و در یک کلام نماز تابش آفتاب جمال خدا بر کویر هیات انسانی است.

از خداوند متعال برایتان آرزوی سعادت و کمال می نمایم و عاجزانه از درگاهش می خواهیم که ما را از نمازگزاران حقیقی قرار دهد.

 

من ا... التوفیق

شصت و پنج کلید از روح و فلسفه نماز (به بیان شهید مرتضی مطهری )

1- انسان نمی تواند بدون نماز و عبادت زیست ؛ همه مردم به شکلی و به نوعی عبادت و پرستش دارند و این پرستش جزء غرائز ذاتی و فطری بشر است ، یعنی بشر فطرتاً گرایش دارد که یک چیزی را تقدیس و تنزیه کند و خویشتن را به او نزدیک نماید .
« استاد شهید مطهری/ آشنایی با قرآن/ صفحه 132»
2- آسمان که گردش می کند، آن گردش ، نماز و عبادت و پرستش آسمان است و زمین که تکان می خورد همین جور، باران که ریزش می کند ، آن ریزش ، پرستش اوست ، آب که جریان پیدا می کند ، آن جریان ، پرستش ، عبادت اوست .
« فارابی»
3- چهار تا خم و راست شدن به صورت نماز که انسان خودش هم نمی فهمد چه می کند، و اصلاً نفهمد که حال یعنی چه، مناجات یعنی چه ، راز و نیاز یعنی چه، منقطع شدن به حق یعنی چه ، و اینکه لحظاتی بر انسان بگذرد که در آن لحظات اصلاً انسان چیزی از غیر خدا به یادش نیاید یعنی چه ، این عبادت نیست .
« استاد شهید مطهری/ تعلیم و تربیت در اسلام/ ص 345 »
4- در اسلام شکل خاص یافته است که حتی فردی که می خواهد در گوشه خلوت به تنهایی نماز بخواند خود به خود به انجام پاره ای از وظایف اخلاقی و اجتماعی از قبیل نظافت ، احترام به حقوق دیگران ، وقت شناسی ، جهت شناسی، ضبط احساسات، اعلام صلح و سلم با بندگان شایسته خدا و غیره مقید می گردد .
« استاد شهید مطهری/ اسلام و مقتضیات زمان/ ص 292»

5- نماز قطع نظر از هر چیزی طبیب سرخانه است . یعنی اگر ورزش برای سلامتی مفید است، اگر آب تصفیه شده برای هر خانه ای لازم است ، اگر هوای پاک برای هرکس لازم است، اگر غذای سالم برای انسان لازم است، نماز هم برای سلامتی انسان لازم است .
« استاد شهید مطهری/ اسلام و مقتضیات زمان/ ص 292 »
6- شما نمی دانید اگر انسان در شبانه روز ساعتی از وقت خودش را اختصاص به راز و نیاز با پروردگار بدهد ، چقدر روحش را پاک می کند ! عنصرهای روحی موذی به وسیله یک نماز از روح انسان بیرون می رود .
« استاد شهید مطهری/ اسلام و مقتضیان زمان/ ص 292 »
7- بپا داشتن نماز غیر از خواندن نماز است. بپا داشتن نماز یعنی نماز را جوری بخوانید که حق نماز ادا بشود، نماز با حضور قلب، نماز با خشوع و خضوع، نماز با تفکر که این را می گویند اقامه نماز .
« استاد شهید مطهری/ تفسیر هفت سوره از قرآن/ ص 92»
8- باور نکنید که یک کسی در دنیا پیدا بشود که در مسائل اخلاقی و اجتماعی مسلمانان خوبی باشد ولی در مسایل عبادی مسلمان خوبی نباشد. ما برای آدم نماز نخوان چیزی از مسلمانی قائل نیستیم. امیر المؤمنین (ع) فرمود : بعد از ایمان به خدا چیزی در حد نماز نیست .
«استاد شهید مطهری/ اسلام و مقتضیات زمان/ ص294 »
9- سه نوع عبادت خواهیم داشت: عبادت بدنی مثل نماز خواندن، روزه گرفتن، عبادت مالی مثل زکات دادن، خمس دادن، و به طور کلی اتفاقات و عبادت فکری ( عبادت صرفاً روحی) که نامش تفکر است .
« استاد شهید مطهری/ والاها و ولایتها/ ص 104 »
10- آن وقت نماز عمل صالح است که شما اول دین خود را بدهید بعد نمازتان را بخوانید، اگر شما با طلبکار خود بحث کنید و به او بگویید : اول باید نمازم را بخوانم چون خدا از تو بزرگتر است و باید اول طلب خدا را بپردازم و ... اشتباه می کنی این نماز برای تو عمل صالحی نیست .

بیش از ۱۰۰ روش که تو را برای نماز تهجد تشویق می کند

۱ . داشتن اخلاص در نماز شب.
۲. احساس اینکه خداوند بلند مرتبه تو را برای نماز شب فرا می خواند.
۳. رسول الله صلی الله و علیه و سلم تو را برای نماز شب فرا می خواند.
۴. دانستن اینکه سلف صالح تا چه اندازه از نماز شب لذت می بردند.
۵. خوابیدن بر پهلوی راست.
۶. فهمیدن اینکه نماز شب سببی است برای بیرون راندن غفلت از قلب.
۷. احساس اینکه خداوند تو را می بیند و صدایت را می شنود.
۸. دانستن میزان اهتمام رسول الله صلی الله و علیه و سلم به نماز شب.
۹. تفکر در حالت نمازگذاران شب.
۱۰. درخواست از خداوند برای اینکه نماز شب را برایت آسان بنماید.
۱۱. با وضوء و طهارت خوابیدن.
۱۲. دانستن اینکه خداوند از کار کسی که نماز شب را می خواند چقدر خوشحال می شود.
۱۳. دانستن اینکه رسول الله صلی الله و علیه وسلم حتی در هنگام بیماری نیز نماز شب را ترک نفرمود.

فیلم نماز آیت الله بهجت

فیلم نماز آیت الله بهجت

فیلم نماز صبح آیت الله بهجت حفظه الله (مسجد فاطمیه قم - 21 رمضان 1382) با کیفیت بالا نماز صبح آیت الله بهجت (رمضان ۱۳۸۲)  [حجم: ۱۷ مگابایت]